Phát triển du lịch cộng đồng miền tây Nghệ an

         

  Tiềm năng về phát triển du lịch dựa vào cộng đồng ở Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An là rất lớn. Điều này được thể hiện ở sự đa dạng về những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Thái miền Tây Nghệ An còn được lưu giữ: Kiến trúc nhà sàn, những làng văn hóa thái cổ như Bản Nưa, Bản Yên Thành ở Con Cuông,  Bản Vi ở Quỳ Hợp, Bản Hồng Tiến ở Quỳ Châu… Những nét sinh hoạt cộng đồng (múa lam vông với cồng chiêng, hát dân ca Thái; Nghề dệt thổ cẩm, thêu… ) đã được bảo tồn gần như nguyên vẹn; Các lễ hội lớn gắn với bản sắc văn hóa người Thái còn được duy trì và phát huy như: Lễ hội văn hóa dân tộc Thái hàng năm tại Môn Sơn, Con Cuông; Lễ Hội Mường Ham ở Quỳ Hợp; Lễ hội Hang Bua ở Quỳ Châu, Lễ Hội đền 9 gian ở Quế Phong; Một số ngành nghề truyền thống đã được khôi phục và phát triển tốt như Dệt thổ cẩm; Đan lát hàng thủ công mỹ nghệ ở Con Cuông, Quỳ Châu, Quỳ Hợp… 

         Một trong những giải pháp để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc đó là đưa các giá trị văn hóa đó vào làm du lịch cộng đồng, thông qua các hoạt động du lịch cộng đồng người dân địa phương có được những nguồn thu trực tiếp từ các dịch vụ cung cấp cho khách và những nguồn thu này đôi khi lớn hơn rất nhiều so với sản xuất nông nghiệp. Tiếp đến là việc phát triển cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, còn những lợi ích thiết thực khác như công ăn việc làm, giao lưu văn hóa và đặc biệt là ý thức xã hội về bảo tồn văn hóa được nâng cao…

 Việc xây dựng và bảo tồn phát triển văn hóa kết hợp du lịch cộng đồng không chỉ bảo tồn được văn hóa nhà sàn, điệu dân ca, điệu khắp, câu nhuôn mà còn duy trì được nhiều nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát, gìn giữ được những công cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt đặc trưng... 

Du lịch sinh thái cộng đồng vừa là thế mạnh, vừa là hướng đi đúng đắn, phù hợp nhất để du lịch đóng góp ngày càng xứng đáng vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Từ việc khảo sát các địa danh tự nhiên, các di tích trên địa bàn để quản lý; khảo sát toàn bộ các làng, bản đủ điều kiện bảo tồn văn hóa vật thể, mở rộng các điểm du lịch cộng đồng; mở rộng quảng bá các di tích, ngành nghề truyền thống, hoạt động văn hóa dân gian, khôi phục các lễ hội truyền thống; xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch như điểm lưu trú, điểm sinh hoạt văn hóa, đường, điện; sản xuất các sản phẩm du lịch đặc trưng như dệt thổ cẩm, đan lát... đến việc đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên am hiểu du lịch, các di tích, thắng cảnh trên địa bàn và đặc biệt là bản sắc văn hóa Thái, Khơ mú, Mông...Huyện Con Cuông, Quế Phong  là những huyện thuộc Khu dự trữ sinh quyển Tây Nghệ An, có tới 88% dân số là người dân tộc thiểu số trong đó có 74% là cộng đồng dân tộc Thái với những giá trị văn hóa phong phú, độc đáo và  chứa đựng tính nhân văn cao cả. Vấn đề bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Thái ở đây đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau mà việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Thái ở huyện Con Cuông, Quế Phong vẫn thiếu những giải pháp cụ thể, đồng bộ. Đặc biệt là việc bảo tồn và phát huy những nét văn hóa đặc sắc của người Thái. Mông.... đang dần bị mai một. 

 Một trong những giải pháp để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa cộng đồng dân tộc Thái đó là đưa các giá trị văn hóa đó vào làm du lịch cộng đồng, thông qua các hoạt động du lịch cộng đồng người dân địa phương có được những nguồn thu trực tiếp từ các dịch vụ cung cấp cho khách và những nguồn thu này đôi khi lớn hơn rất nhiều so với sản xuất nông nghiệp. Tiếp đến là việc phát triển cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, còn những lợi ích thiết thực khác như công ăn việc làm, giao lưu văn hóa và đặc biệt là ý thức xã hội về bảo tồn văn hóa được nâng cao…

  Từ thực tế các vấn đề đã nêu ở trên các cấp các ngành đã xây dựng và đầu tư phát triển du lịch cộng đồng vùng dân tộc và miền núi. Đặc biệt trong thời gian qua Vườn quốc gia Pù Mát đã ký  Thỏa thuận đối tác thực hiện giữa Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) Việt Nam và Ban quản lý Vườn quốc gia Pù Mát về vai trò và nhiệm vụ của đối tác thực hiện đề xuất “Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng tuyến Bồng Khê – Yên Khê – Lục Dạ - Môn Sơn huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An” với  mục tiêu bảo tồn bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái đồng thời tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân địa phương góp phần giảm áp lực của người  dân vào tài nguyên rừng.